بهینه سازی مصرف انرژی و بهره وری انرژی چیست ؟

هیچ یک از اقدامات انسان ها، بازدهی صد درصد ندارد از این رو استفاده بهینه و ممانعت از هدر رفتن امکانات امری اساسی است این نکته هنگامی اهمیت بیشتری پیدا می کند که موضوع انرژی مطرح شود.  احداث تأسیسات تولید انرژی الکتریکی و شبکه های برق رسانی نیاز به هزینه های زیادی دارد. هزینه احداث تأسیسات تولید و انتقال و توزیع برق برای هر کیلووات ساعت معادل ۸۰۰ دلار می باشد. علاوه بر بار مالی زمان لازم برای احداث نیروگاه ۳ تا ۸ سال است. همچنین هزینه های جاری و ثابت سالانه نیروگاه ها گاهی بالغ بر ۲۰ درصد سرمایه گذاری اولیه می شوند. از این رو کاهش مصرف انرژی الکتریکی به میزان قابل ملاحظه ای در حفظ و بقاء سرمایه های ملی مؤثر است. با توجه به پتانسیل های صرفه جویی موجود در بخش صنعت سالانه می توان ۶۷۰ میلیارد تومان در این بخش صرفه جویی کرد. در بخش خانگی نیز می توان با بکارگیری راهکارهای استفاده بهینه از لوازم خانگی انرژی بر تا حد زیادی از اتلاف سرمایه های ملی جلوگیری کرد. لازم به ذکر است در کشور ما در خانه و مکان های تجاری ، سالانه در حدود ۲۰۰ میلیون بشکه نفت خام برای تولید حرارت و سرما مصرف می شود. در صورتیکه اگر با روشهای صرفه جویی فقط ۱۰ درصد در طول سال در مصرف انرژی وسایل گرمازا و سرمازای خود صرفه جویی کنیم در حدود ۲۰ میلیون بشکه نفت خام صرفه جویی کرده ایم که ارزش این مقدار انرژی سرمایه بسیاری زیادی می شود. البته مصرف انرژی، صرفه جویی در مصرف انرژی و یا راه های بهینه ساری مصرف انرژی یا راهکارهای بهینه سازی مصرف انرژی هم جنبه های اقتصادی دارد هم اجتماعی.

علاوه بر بار اقتصادی عوامل دیگری نیز وجود دارد که ضرورت بهینه سازی مصرف انرژی و بهره وری انرژی را می رساند :

• استفاده بی رویه از انرژی های فسیلی که باعث افزایش آلودگی محیط زیست می شود
• بالا بودن رشد جمعیت و نیاز به تقاضای بیشتر انرژی
• محدودیت منابع انرژی به دلیل تجدیدناپذیر بودن آن
• رشد بالای مصرف انرژی به دلیل الگوی ناصحیح مصرف انرژی
• عدم وجود سیستم بازیافت انرژی
• وجود صنایع و کارخانجات فرسوده
• متکی بودن اقتصاد ملی به درآمدهای نفتی
• افزایش گازهای گلخانه ای و باران های اسیدی

صرفه جویی در انرژی با آموزش آغاز می شود و آموزش راه های بهینه سازی مصرف انرژی و بهره وری انرژی امری بسیار موثر است. کودکان با آموزش مناسب، می توانند رفتارهای صحیح در مصرف را بپذیرند و الگوهای مصرفی خود را تغییر دهند. کودک حتی در سنین کم همه چیز را کنجکاوانه زیرنظر دارد. در نتیجه تمام الگوهای رفتاری والدین روی آن ها تاثیر مستقیمی دارد. پس از این ویژگی می توان بهره برد و فرهنگ مصرف بهینه انرژی را از همان دوران کودکی در فرزندان نهادینه کرد. فراموش نکنید که در گام اول این شما هستید که باید الگوی خوبی در مصرف بهینه انرژی باشید و توصیه های تان را به طور کامل به کار ببندید و آن ها را محدود به حرف نکنید تا فرزندانتان در حفظ منابع انرژی مسئولیت پذیر شوند و بعدها آن ها را با بچه ها تمرین کنید. آموزش، زمانی اثر بخش تر است که برای بچه ها جالب و جذاب باشد، پس آموزش خود را از حالت خشک و جدی بیرون آورید و آن را سرگرم کننده سازید. حتی می توانید این کار را به یک بازی تبدیل کنید؛ جدول امتیازی تهیه کنید و برای هر کاری که کودک در زمینه صرفه جویی انرژی انجام می دهد، یک امتیاز درنظربگیرید. در انتها متناسب با امتیازها، برایش جایزه تهیه کنید.

همچنین می توانید در داستان ها و قصه هایی که برای کودک خود تعریف می کنید، بطور مثال می توان موارد زیر ره به کودکان آموزش داد :

• مادر، در طول روز پرده ها را کنار می زند تا از نور خورشید استفاده کند و شب ها پرده ها را می کشد تا گرمای خانه از طریق پنجره ها هدر نرود.
• به تازگی سماورگازی را جایگزین سماوربرقی کرده است.
• در ساعات اولیه شب، کمترین استفاده را از وسایل برقی دارد.
• طی روز که بچه ها در خانه نیستند، در اتاق های شان را می بندد و وسیله گرمایشی یا سرمایشی آن را نیز خاموش می کند.
• هنگام استفاده از اجاق گاز، شعله را بیش از اندازه زیاد نمی کند. شعله را متناسب با اندازه ظرف انتخاب و روشن می کند.
• هنگام کارکردن وسایل سرمایشی یا گرمایشی پنجره ها را باز نمی کند.
• مادر خانواده در خرید لوازم برقی قبل از هر چیز به برچسب مصرف انرژی روی دستگاه دقت می کند.

پدر خانواده هم کاملا حواسش جمع است و هر مسئله ای را که به صرفه جویی در انرژی منجر می شود، در نظر می گیرد:

• هرچند وقت یک بار، به شوفاژخانه سر می زند تا از نبود ترکیدگی یا شکاف در لوله ها مطمئن شود.
• درجه رادیاتور مرکزی را همیشه بنابر سرما یا گرمای هوا تنظیم می کند.
• وقتی روزهای سرد سال در پیش است، تمام لوله های آب گرم و رادیاتور مرکزی را عایق بندی می کند.
• اتومبیل خود را با یک یا دو سطل آب به خوبی تمیز می کند و نیازی به شیلنگ و مصرف مداوم آب ندارد.
• پدر همیشه دست به آچار و حواسش به همه جای خانه است. از برطرف کردن نشت شیرآلات بگیرید تا تعویض پنجره های قدیمی با نوع دوجداره اش.
• ماهی یک بار، درزبندی یخچال را چک می کند تا مطمئن شود هوای سرد داخل آن خارج نمی شود.
• از دیگر کارهای جالبی که به فکر پدرجان رسیده، این است که برای تامین آب گرم مورد نیاز ماشین لباسشویی، لوله آب گرم و سرد را همزمان و مستقیم به ماشین-لباسشویی وصل کرده است تا انرژی الکتریکی زیادی برای گرم کردن آب مصرف نشود.
• دمای آبگرمکن را هم، روی ۶۰ درجه سانتی گراد تنظیم کرده است. زیرا دمای بیشتر از ۷۵ درجه به این معناست که شما سوخت زیادی را هدر می دهید.

وقتی والدین خود را ملزم به رعایت اصولی می کنند، فرزندان هم خواه ناخواه از رفتارهای آنان الگو می گیرند. فرزندان خانواده قصه ما نیز هر کدام به نوبه خود نکات کوچکی را در زمینه مصرف صحیح انرژی رعایت می کنند:

• شارژرهای تلفن همراه بعد از اتمام کارشان، از پریز کشیده می شوند چرا که وسایل الکترونیکی حتی زمانی که خاموش هستند نیز مقداری برق مصرف می کنند.
• نمایشگر رایانه را به گونه ای تنظیم کرده اند که پس از سه دقیقه بی استفاده بودن خاموش شود و برای همیشه در حالت ذخیره انرژی قرار داده اند.
• با آن که لامپ های کم مصرف خیلی وقت است که جایگزین لامپ های حبابی شده اند اما دست های همه اهل خانه، به خاموش کردن چراغ های اضافه عادت داده شده اند.
• روزهای سرد زمستانی به جای افزایش درجه حرارت وسایل گرمایشی، لباس گرم تری می پوشند.
• هنگام حمام کردن، شیر آب حمام را باز نمی گذارند و از وسایل گرمازا در حمام استفاده نمی کنند …

و این گونه خانواده قصه ما با رعایت همین راهکارهای ساده، بدون آن که به سختی بیفتند یا خود را از استفاده درست انرژی های حامل محروم کنند، توانستند مصرف صحیح انرژی را یاد بگیرند و الگوی خود قراردهند. همچنین آنان علاوه بر کمک به حفظ منابع انرژی، هزینه های آب و برق و گاز خود را تا حد زیادی پایین آوردند.