سبزشویی چیست ؟
سبزشویی (Greenwashing) اصطلاحی است که به بی توجهی، غفلت و شاید دورویی انسان‌های به ظاهر دوستدار محیط زیست اشاره دارد. به این صورت که با نام حمایت از محیط زیست به محیط زیست صدمه می‌زنند. برای اثبات سبزشویی اغلب به این موضوع استناد می‌شود که بیش از آن‌که واقعاً در مسیر دوستی با محیط زیست فعالیت کنند، برای سبز بودن تبلیغ و هزینه می‌کنند.
در این مطلب از مجله میتره به بررسی و توضیح سبزشویی چیست و تاریخچه و راهکارهای مربوط به این مساله مهم محیط زیستی می پردازیم.
تاریخچه سبزشویی ؛ این کلمه از کجا آمده ؟
مفهوم سبزشویی یا پنهان‌کردن رویه آلاینده فعالیت‌های تولیدی در پشت پیام‌های تبلیغاتی سبز و گمراه‌کننده که اولین بار در سال ۱۹۸۶ مطرح شد، موضوعی است که در سالیان اخیر بیش از گذشته شاهد آن بوده‌ایم. نخستین بار جی وسترولت (Jay Westervelt) محققی آمریکایی در ۱۹۸۶ به نام واژهٔ سبزشویی را به معنای دست‌آویز کردنِ دوستدار محیط زیست بودن برای کسب منفعت مالی بیشتر به کار برد. مثال مقالهٔ او نصب پلاکاردی در اتاق هتل‌ها بود با این مضمون که استفادهٔ مجدد از حوله‌ها باعث کاهش مصرف آب و مواد شوینده و در نتیجه کمک به محیط زیست می‌شود. وسترولت در مقاله‌اش با طعنه، هدف نصب این پلاکاردها را بیشتر از حفظ محیط زیست، حفظ حوله‌ها نامید؛ چرا که کلاً در صنعت هتل‌داری به شکل وسیع‌تری محیط زیست آلوده می‌شود و شستشوی کمترِ حوله‌ها فقط منجر به منافع بیشتر مالی هتل‌دارها می‌شود و ربط چندانی به حفظ محیط زیست ندارد.
در سبزشویی سازمان‌ها می‌خواهند از مزایای بازاریابی سبز بی‌آنکه اقدامی در این زمینه انجام داده باشند، یا حتی زمانی که اقدامات آنها کاملا مغایر با رویکرد بازاریابی سبز است، بهره‌مند شوند. در بیان مصداق‌هایی از سبزشویی می‌توان به موارد سبز بودن یک محصول بر اساس چند نشانه کوچک بدون توجه به سایر مسائل زیست‌محیطی، شعارهای زیست‌محیطی بی‌اساس، استفاده از برچسب‌های دروغین در بسته‌بندی محصولات و بروشورها، شعارهای زیست محیطی که برای مصرف‌کننده اهمیتی ندارد و سایر مواردی از این قبیل اشاره کرد.
سبزشویی در خدمات و گردشگری
با دقت بیشتر به تعریف سبزشویی چیست می توان فهمید مفهوم سبز شویی تنها در رابطه با تولید محصولات فیزیکی مصداق ندارد، بلکه در بخش خدمات هم دیده می‌شود. صنعت گردشگری یکی از مهم‌ترین حوزه‌های خدماتی است که در بسیاری از کشورها یکی از مهم‌ترین منابع درآمدی محسوب می‌شود. طبیعت‌گردی که گردشگردی بومی شناختی نیز نامیده می‌شود، شکلی از گردشگری است که ضمن تحقق بهره‌مندی از جاذبه‌های طبیعی، کمترین اثرات منفی را بر محیط به جا می‌گذارد.
تخریب جنگل‌های طبیعی به‌منظور ساخت تفرجگاه‌های زیبا، جابه‌جایی حیات وحش حیوانات محلی به‌منظور ایجاد محیط امنی برای گردشگران، ساخت استراحتگاه‌های مجلل بر فراز کوهستان‌ها، جاده‌سازی‌های گوناگون به‌منظور سهولت دسترسی به مناطق گردشگری، آلودگی رودخانه‌ها به‌دلیل حضور بی‌رویه گردشگران در این محیط‌ها و نمونه‌های دیگری از چنین اقداماتی، نمونه‌هایی از سبزشویی در بخش صنعت گردشگری محسوب می‌شوند که در نقاب پیام‌های تبلیغاتی گردشگری و محیط‌زیست دوستانه پنهان شده‌اند. دلیل انجام طرح‌هایی از این قبیل از لحاظ اقتصادی به دست‌آوردن سودهای چشمگیری است که در پوشش ظاهری طبیعت‌گردی حاصل می‌شود و در ابعاد فرهنگی، خسته‌کننده و کسالت‌بار به حساب می‌آید، چراکه گردشگران را از هدف واقعیشان از دیدار چنین مناطقی دور می‌کند.
ماجرای حوله های هتل و سبزشویی چیست
در حمام بسیاری از هتل‌های دنیا، کنار حوله یا روی آن یادداشتی را می‌بینید که شما را به استفاده‌ی مجدد از حوله تشویق می‌کند. شکل این یادداشت‌ها و جمله‌بندی آنها متفاوت است.
اما حرف اصلی‌شان این است که برای شستشوی حوله لازم است آب با مواد شیمیایی شوینده مخلوط شود و پسماند حاصل از شستشو نهایتاً به فاضلاب‌ها خواهد رفت و با آب‌های زیرزمینی مخلوط خواهد شد و محیط زیست ما را آلوده خواهد کرد.
معمولاً از شما می‌خواهند حوله‌ی خود را بیش از یک مرتبه استفاده کنید. مثلاً ممکن است بگویند: «اگر حوله‌ی خود را پس از استفاده دوباره روی میله قرار دهید، ما متوجه می‌شویم که به خاطر حفظ محیط زیست، نمی‌خواهید حوله‌تان شسته شود. و البته اگر حوله را روی زمین بیندازید، همکاران ما آن را تعویض خواهند کرد.»
جِی وِستروِلد فعال محیط‌زیست در مقاله‌ای که منتشر کرد گفت به نظر نمی‌رسد هتل‌ها واقعاً نگران حفظ محیط زیست و مسئولیت اجتماعی باشند، بلکه بیشتر دغدغه‌ی حفظ حوله‌های خودشان را دارند تا در اثر شستشو فرسوده نشوند و طبیعتاً هزینه‌ی شستشو هم کاهش پیدا کند.
او معتقد بود که هتل‌ها در بسیاری از زمینه‌های دیگر که اتفاقاً مهم‌تر و تأثیرگذارتر هم هستند، توجه چندانی به محیط زیست ندارند (مثلاً در آشپزخانه) و با این وضعیت، چندان منطقی نیست که تا این حد به شستشوی حوله‌ها حساس باشند.
برخی از روش‌های سبزشویی
روش‌های سبزشویی چه در بخش تولید و چه در خدمات بسیار است و در کتاب‌ها و مقالات فراوانی فهرست شده‌اند. از جمله متداول ترین این روش‌ها در پاسخ به روش های سبزشویی چیست می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استفاده از اصطلاحات مبهم، حرف‌های پوچ و ادعاهای غیرقابل سنجش
- استفاده از نشانه‌های بصری گمراه‌کننده
- روایت سازی و استفاده از واژه‌ها و اصطلاحات سبز
- حمایت از برنامه‌های غیرموثر دولتی
اگر به این موضوعات علاقه مند هستید میتوانید به صفحه محیط زیست در مجله میتره مراجعه و مقالات مرتبط با آن را مطالعه نمایید.
منایع:
www.investopedia.com
motamem.org
donya-e-eqtesad.com
